Fabrikanten van elektrische apparaten ontzeggen eindgebruikers en kleine werkplaatsen vaak de toegang tot reserveonderdelen en gereedschap. Toch zou volgens een Eurobarometer-enquête ongeveer 77% van de EU-burgers hun apparaten liever repareren dan ze weg te doen en nieuwe te kopen. Het Right to Repair-initiatief pleit voor een universeel recht op reparatie en wil fabrikanten verzoeken hun producten duurzamer te maken. In dit artikel leest u hoe de beweging is ontstaan, welke voor- en nadelen zij met zich meebrengt en wat de huidige stand van zaken is op nationaal en internationaal niveau.
De Right-to-Repair-beweging pleit voor een universeel recht op reparatie, vrije toegang tot reparatie-instructies en -gereedschap, en een vermindering van het wereldwijde grondstoffenverbruik. Zij vindt haar oorsprong in het Repair Act-initiatief in de VS in 2013, dat de vrije toegang tot onafhankelijke reparatiebedrijven regelt.
Inhoudsopgave
Wat betekent “Recht op reparatie”?
Als een product eenmaal is aangeschaft , zou de fabrikant het gebruik ervan eigenlijk niet meer mogen controleren. Maar in werkelijkheid krijgen eindgebruikers en onafhankelijke werkplaatsen meestal geen toegang tot reserveonderdelen en gereedschap. Apple is zelfs zo ver gegaan dat het een speciale schroef heeft ontwikkeld om het repareren van de iPhone te bemoeilijken.
De Right to Repair-beweging gaat terug op het Repair Act-initiatief dat in 2013 in de VS ontstond en de vrije toegang tot onafhankelijke werkplaatsen regelt (gebaseerd op de automobielsector). Right to Repair pleit voor eerlijke en redelijke reparatievoorwaarden en toegang tot informatie en reserveonderdelen voor iedereen (niet alleen professionals).
Goed om te weten: Een van de bekendste vertegenwoordigers van de Right to Repair-beweging is de Amerikaanse reparateur en Youtuber Louis Rossmann, die met zijn Rossmann Repair Group vooral gespecialiseerd is in het repareren en reconditioneren van MacBooks met logic board-technologie.
In de jaren 2010 sloeg de campagne over naar Europa in het kielzog van de klimaat- en milieubewegingen. Right to Repair Europe is een alliantie van Europese organisaties uit verschillende landen die pleiten voor een universeel recht op reparatie.
Leden van de Right-to-Repair-stuurgroep
De stuurgroep bestaat uit de volgende initiatieven:
- De internationale NGO ECOS (België) pleit voor milieuvriendelijke richtsnoeren, wetten en technische normen. Zij werkt ook aan een transparanter, inclusief en open normalisatiesysteem op nationaal en internationaal niveau.
- Het EEB (Europees Milieubureau, België) is het grootste Europese netwerk van milieuorganisaties. De overkoepelende organisatie verenigt meer dan 160 milieuorganisaties in 35 landen.
- IFIXIT (Duitsland) is een publiek toegankelijke, gratis online reparatiehandleiding die mensen laat zien wat er gerepareerd kan worden. De op een wiki gebaseerde website biedt in totaal meer dan 50.000 instructies en wordt maandelijks door meer dan 10 miljoen mensen bezocht. Het doel is niet alleen om geld te besparen door reparatie, maar ook om tegelijkertijd elektronisch afval te voorkomen.
- De Round Table Repair (Duitsland) bestaat uit vertegenwoordigers van milieu- en consumentenorganisaties, overheden, de wetenschap, de reparatiebranche en reparatie-initiatieven. Zij zet zich in om het verbruik van hulpbronnen te verminderen, de lokale economie te bevorderen en reparaties te versterken.
- De sociale onderneming Restart (België) heeft zich tot taak gesteld de relatie van mensen met elektronica te verbeteren en deze in het algemeen duurzamer te maken.
- Repair & Share (Duitsland, België) is een initiatief dat naast reparatie verschillende Circulaire Economie-activiteiten wil bevorderen.
Goed om te weten: Volgens een berekening van het Europees Milieubureau zou jaarlijks ongeveer vier miljoen ton CO2 kunnen worden bespaard als alle notebooks, smartphones, wasmachines of stofzuigers slechts één jaar zouden worden gebruikt. Dat is ongeveer evenveel als wanneer er twee miljoen auto’s minder op de weg zouden rijden.
2. wat is de huidige status?
Ondertussen neemt de druk op producenten om consumenten het recht op reparatie te geven wereldwijd toe. In de VS bijvoorbeeld zijn door gekozen vertegenwoordigers in 25 staten al desbetreffende wetten ingevoerd. Daarnaast willen ook de EU en landen als Frankrijk en Groot-Brittannië fabrikanten verplichten hun producten duurzamer te maken. Sinds 1 maart 2021 is in de EU een nieuwe Ecodesign-richtlijn van kracht, die voor het eerst ook de repareerbaarheid regelt. Voor kleding en meubels gelden echter nog geen duurzaamheidsregels.
Goed om te weten: Sinds begin dit jaar moeten fabrikanten in Frankrijk apparaten zoals televisies, mobiele telefoons of tablets labelen volgens een reparatie-index. Consumenten kunnen de “Indice de réparabilité” gebruiken om te zien hoe gemakkelijk en goedkoop een apparaat kan worden gerepareerd.
Dit betekent onder meer dat grote elektrische apparaten zoals koelkasten, wasmachines of televisies gemakkelijker en vooral langer te repareren moeten zijn. Volgens de nieuwe richtlijn moeten koelkasten tot zeven jaar en wasmachines tot tien jaar gerepareerd kunnen worden. De reparatie moet mogelijk zijn met standaardgereedschap en – in bepaalde gevallen – zelfs door de gebruiker zelf.
Inmiddels heeft de Europese Commissie ook plannen aangekondigd voor het recht op reparatie voor smartphones, tablets en laptops. Tegen het einde van het jaar moet er nog meer regelgeving komen, die onder meer ook betrekking zal hebben op oplaadkabels en voedingseenheden.
3 Wat zijn de nadelen van het recht op reparatie?
Apparaten zoals smartphones of computers zijn zeer complex en bewust zo ontworpen dat ze niet zomaar door iedereen geopend kunnen worden. Dit is de enige manier om prestaties en water- en stofdichtheid te garanderen.
Onjuiste opening levert niet alleen veiligheidsrisico’s op, maar kan ook schade toebrengen aan gevoelige onderdelen. Het “recht op reparatie” heeft dus ook een directe invloed op de functionaliteit en de veiligheid van de apparaten.